Các loại mainboard máy tính phổ biến và công dụng của mỗi loại
Khi bạn bắt đầu tìm kiếm một bo mạch chủ cho chiếc máy tính của mình, việc hiểu rõ về các loại mainboard là rất quan trọng. Mainboard không chỉ đơn thuần là một bộ phận kỹ thuật, mà còn là trung tâm của mọi hoạt động và tính năng của máy tính. Tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng cũng như mục đích sử dụng, có nhiều loại mainboard với các tính năng và công nghệ khác nhau để lựa chọn.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá sâu hơn về các loại mainboard phổ biến hiện nay, từ những dòng sản phẩm dành cho người dùng thông thường đến những sản phẩm cao cấp dành cho các chuyên gia và tín đồ công nghệ. Hãy cùng tìm hiểu và khám phá thế giới của mainboard!
Giới thiệu chung về mainboard máy tính
Mainboard là gì?
Mainboard máy tính hay còn được gọi là bo mạch chủ đóng vai trò quan trọng như một bảng mạch chính bên trong máy tính kết nối và điều khiển tất cả các thành phần và thiết bị ngoại vi để tạo thành một hệ thống hoạt động hoàn chỉnh. Cấu trúc của mainboard thường bao gồm các con chip tích hợp, tụ điện, cổng kết nối và khe cắm cho việc lắp đặt các linh kiện như CPU, RAM, ổ cứng SSD và các thiết bị ngoại vi như chuột, bàn phím, webcam, vv.
Mainboard không chỉ đơn giản là một nền tảng để kết nối các linh kiện mà còn chịu trách nhiệm điều khiển và trao đổi dữ liệu giữa chúng. Nó cung cấp nguồn điện và là trung gian để các thành phần máy tính có thể làm việc cùng nhau một cách hiệu quả.
Đối với một máy tính tiêu chuẩn mainboard thường đi kèm với các kết nối điện và giao tiếp để kết nối với các linh kiện và thiết bị ngoại vi khác. Ngoài ra trong các máy tính hiện đại mainboard cũng có thể tích hợp một số chức năng và thiết bị ngoại vi trực tiếp vào bảng mạch chính, giảm thiểu sự phụ thuộc vào các card mở rộng bên ngoài.
Lịch sử của Mainboard
Những mainboard đầu tiên được phát triển vào đầu những năm 1970, khi ngành công nghiệp máy tính cá nhân còn ở giai đoạn đầu phát triển. Những bo mạch chủ ban đầu này được thiết kế đơn giản và có hạn chế về khả năng so với những gì chúng ta thấy ngày nay. Tuy nhiên, chúng đã đóng vai trò quan trọng trong việc đặt nền móng cho sự phát triển của các mainboard phức tạp và tiên tiến hơn trong tương lai.
Những mainboard ban đầu thường chỉ hỗ trợ một số ít các linh kiện và không có nhiều tính năng mở rộng. Chúng thường được thiết kế cho một loại CPU cụ thể và có ít khe cắm mở rộng cho các card mạng hoặc các thiết bị ngoại vi khác. Mặc dù có hạn chế, những bo mạch chủ này đã mở đường cho sự phát triển của ngành công nghiệp máy tính, từng bước mở rộng khả năng và tính linh hoạt của các hệ thống máy tính.
Tổng hợp những bộ phận cấu tạo của Mainboard máy tính
Trong một mainboard, có nhiều thành phần quan trọng đóng vai trò trong việc hoạt động và kết nối các linh kiện cũng như thiết bị ngoại vi. Dưới đây là một số thành phần chính không thể thiếu trên mainboard:
Chipset
Chipset gồm có Chipset Bắc (Northbridge) và chipset Nam (Southbridge), đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối và điều khiển các thiết bị trên mainboard như CPU, RAM và các thiết bị ngoại vi. Nó cũng đảm bảo việc truyền dữ liệu từ ổ đĩa cứng đến bộ nhớ và CPU, cùng với việc điều khiển các tính năng như RAID.
Chipset ngày nay thường tích hợp sẵn các tính năng khác như đồ họa, âm thanh, và cổng USB trực tiếp vào mainboard. Điều này giúp tăng sự đa dạng và tiện ích của chipset mà không cần phải mua thêm các card mở rộng (onboard). Với tính năng tích hợp này, người dùng có thể chạy được nhiều ứng dụng mà không cần phải mua thêm card riêng biệt.
Socket
Socket, hay còn gọi là đế cắm CPU, là nơi chứa và kết nối các bộ vi xử lý của các nhà sản xuất như Intel, AMD… Việc lựa chọn loại bo mạch chủ phù hợp phụ thuộc vào loại CPU bạn sử dụng, vì mỗi loại CPU sẽ có socket cắm riêng biệt. Dưới đây là một số loại socket phổ biến hiện nay:
- Socket 7: Đây là một loại socket 321 chân hỗ trợ các bộ vi xử lý cũ hơn như Intel Pentium 1/2/MMX, AMD k5/K6 và Cyrix M2. Đây là một loại socket cổ điển và hiếm khi được sử dụng trong các mainboard hiện đại.
- Socket 370: Loại khe cắm 370 chân này hỗ trợ bộ vi xử lý Celeron và Pentium-3. Socket 370 được sử dụng trong các dòng mainboard cũ và không còn phổ biến trong thị trường hiện nay.
- Socket 775: Đây là loại socket 775 chân hỗ trợ các bộ vi xử lý Intel lõi kép như C2D, P-4 và Xeon. Socket 775 từng rất phổ biến vào những năm 2000 và 2010, nhưng hiện nay đã ít được sử dụng do sự phát triển của các loại socket mới hơn.
- Socket 1156: Các mainboard máy tính mới nhất thường sử dụng loại khe cắm này, hỗ trợ các bộ vi xử lý Intel i3, i5 và i7 mới nhất. Socket 1156 thường được tích hợp vào các mainboard có hiệu suất cao và hỗ trợ các công nghệ mới nhất từ Intel.
- Socket 1366: Khe cắm có 1366 chân và hỗ trợ các bộ vi xử lý i7 9900K mới nhất. Đây là một trong những socket mạnh mẽ và được sử dụng trong các mainboard cao cấp, thường được lựa chọn cho các hệ thống máy tính chuyên nghiệp hoặc chơi game.
BIOS
BIOS viết tắt của Basic Input Output System là một thành phần quan trọng của main máy tính, thường được tích hợp dưới dạng một chip trên bo mạch chủ. BIOS chứa các thông tin và cài đặt cần thiết cho hoạt động của mainboard và cung cấp giao diện để người dùng có thể thực hiện các cài đặt cơ bản. Người dùng có thể truy cập BIOS để điều chỉnh các thiết lập hệ thống và kiểm tra thông tin phần cứng.
Khe cắm RAM
Khe cắm RAM là nơi để lắp đặt các thanh RAM vào máy tính, và quyết định khả năng nâng cấp cấu hình để tăng hiệu suất của máy tính. Có hai loại khe cắm RAM chính:
- Khe cắm SIMM: Đây là dạng đầy đủ của khe SIMM, viết tắt của Single Inline Memory Module (module bộ nhớ nội tuyến duy nhất). Thường thấy các khe cắm SIMM trên các mainboard máy tính cũ hơn, chủ yếu hỗ trợ bus 32 bit.
- Khe cắm DIMM: Đây là dạng đầy đủ của DIMM, viết tắt của Double Inline Memory Module (module bộ nhớ nội tuyến kép). Đây là loại khe RAM mới nhất, chạy trên nền bus 64 bit, cung cấp hiệu suất nhanh hơn. Khe DIMM thường được sử dụng trên các mainboard của máy tính để bàn và cũng được sử dụng trên các mainboard của máy tính xách tay dưới dạng SO-DIMM.
Khe cắm ICA
Khe cắm ICA (Integrated Circuit Adapter) được sử dụng để gắn thêm vào bo mạch mở rộng như bo mạch âm thanh hoặc bo mạch hình ảnh.
Khe cắm PCI Express
Khe cắm PCI Express là một dạng khe cắm chuẩn hỗ trợ băng thông cao, có khả năng cung cấp băng thông lên đến 30 lần so với PCI truyền thống. Khe cắm này hoàn toàn có thể thay thế cả các khe cắm PCI lẫn AGP trên bo mạch chủ.
Pin CMOS
Pin CMOS viết tắt của Complementary Metal Oxide Semiconductor, là các pin hoặc cell được sử dụng trên các mainboard máy tính để lưu trữ thông tin cài đặt trong BIOS. Thông thường, pin CMOS thường có tên mã là CR-2032. Đây là nguồn điện dự phòng cho việc lưu trữ các cài đặt BIOS, bao gồm thông tin về thời gian hệ thống, cài đặt khởi động và các cấu hình phần cứng khác.
Kết nối nguồn (Power Connectors)
Kết nối nguồn (Power Connectors) trên mainboard được sử dụng để nhận nguồn điện từ bộ nguồn chuyển mạch (SMPS – Switching Mode Power Supply). Có hai loại chuẩn kết nối nguồn chính:
- Chuẩn kết nối AT: Đây là chuẩn cũ, bao gồm 2 đầu nối có 6 chân mỗi đầu và thường chỉ xuất hiện trên các main máy tính cũ.
- Chuẩn kết nối ATX: Đây là chuẩn đầy đủ mới nhất, có thể có 20 hoặc 24 chân. Loại đầu nối này hiện diện trên hầu hết các loại mainboard máy tính mới nhất.
Công dụng và cách hoạt động của mainboard máy tính
Công dụng của mainboard máy tính
Mainboard máy tính có các tác dụng chính sau:
- Liên kết các linh kiện và thiết bị ngoại vi: Mainboard là trung tâm của hệ thống máy tính, nơi mà các linh kiện như CPU, RAM, card đồ họa, ổ đĩa cứng, ổ đĩa SSD và các thiết bị ngoại vi như bàn phím, chuột, và loa được kết nối với nhau.
- Điều phối tốc độ truyền tải dữ liệu: Chipset trên Mainboard quản lý tốc độ truyền dẫn dữ liệu giữa các linh kiện và thiết bị, đảm bảo sự tương thích và hiệu suất cao nhất.
- Tinh chỉnh và cung cấp nguồn điện: Mainboard cung cấp nguồn điện và điện áp cho các linh kiện của hệ thống, đồng thời điều chỉnh và kiểm soát việc cung cấp điện để đảm bảo ổn định và an toàn cho toàn bộ hệ thống.
Cách hoạt động của mainboard máy tính
Mainboard máy tính hoạt động như sau:
- Xử lý tốc độ truyền dẫn dữ liệu: Với các linh kiện có tốc độ truyền dẫn dữ liệu khác nhau, mainboard sử dụng chipset (bao gồm cả chip cầu bắc và chip cầu nam) để điều chỉnh và đồng bộ hóa tốc độ truyền dẫn dữ liệu giữa các linh kiện và thiết bị khác nhau trên hệ thống.
- Khởi động hệ thống: Khi nhấn nút nguồn, chip BIOS trên mainboard được kích hoạt. Chip BIOS sẽ khởi động quá trình khởi động của hệ thống và cấu hình các linh kiện trước khi hệ điều hành được tải lên.
- Liên kết các thành phần: Chip cầu bắc sẽ liên kết các linh kiện chính như CPU, RAM, cổng PCI Express, đảm bảo chúng hoạt động một cách hiệu quả và tương thích.
- Giao tiếp với các thiết bị khác: Chip cầu nam sẽ giao tiếp với các thiết bị khác trên mainboard như các cổng USB, khe PCI, chip LAN, chip âm thanh, và các thiết bị ngoại vi khác, đảm bảo chúng hoạt động ổn định và liên tục.
Các loại mainboard máy tính phổ biến hiện nay
Trải qua nhiều thời kỳ phát triển công nghệ, mainboard hiện đại được chia thành các loại chính sau:
Mainboard máy tính AT (Advanced Technology)
Mainboard máy tính AT (Advanced Technology) là một trong những bo mạch chủ tiền thân và có tuổi đời lâu nhất, ra đời vào thập kỷ 1980. Kích thước của mainboard AT thường khoảng 350,52 x 304,8mm. Loại mainboard này sử dụng kiểu giắc cắm 6 đầu để làm đầu nối nguồn, kết nối cho các bộ phận trong máy tính.
Tuy nhiên, thiết kế của mainboard AT có một số hạn chế như khó phân biệt đâu là ổ cắm nối vào nguồn PC và đâu là ổ cắm nối vào mainboard. Việc cắm nhầm có thể gây ra hư hỏng nặng nề cho các thiết bị.
Mainboard máy tính chuẩn ATX (Advanced Technology eXtended)
Mainboard máy tính chuẩn ATX (Advanced Technology eXtended) là một trong những bo mạch chủ phổ biến và được sử dụng rộng rãi hiện nay. Nó được Intel ra mắt vào giữa những năm 90 và được xem là một bản nâng cấp từ chuẩn AT trước đó.
So với thế hệ AT đời cũ, mainboard ATX có nhiều cải tiến đáng kể. Đặc biệt, nó có khả năng thay thế các bộ phận bên trong một cách dễ dàng hơn. Kích thước của mainboard ATX cũng nhỏ hơn rất nhiều so với chuẩn AT, với kích thước khoảng 304,8 x 243,84mm. Do đó, chúng có thể được lắp đặt vào các khoang ổ đĩa trên máy tính một cách thuận tiện.
Mainboard máy tính chuẩn ATX hiện đại
Mainboard máy tính chuẩn ATX hiện đại có nhiều ưu điểm hơn so với phiên bản tiền nhiệm. Dưới đây là một số tính năng nổi bật của mainboard ATX hiện đại:
- Nhiều pha nguồn hơn: Điều này giúp cung cấp nguồn điện sạch hơn và ổn định hơn cho các linh kiện, đặc biệt là CPU và GPU.
- Khoảng trống lớn hơn xung quanh ổ cắm CPU: Cho phép lắp đặt các bộ tản nhiệt kích thước lớn hơn ở phía sau, giúp tản nhiệt hiệu quả hơn.
- Khoảng cách giữa các khe cắm mở rộng rộng hơn: Điều này giúp làm mát card đồ họa tốt hơn, đặc biệt là trong các hệ thống đòi hỏi hiệu suất đồ họa cao.
Những cải tiến này giúp tăng khả năng ép xung và hiệu suất của hệ thống. Hơn nữa, kích thước rộng của các thùng máy ATX mid-tower và Full-tower cung cấp đủ không gian cho việc lắp đặt nhiều quạt, hệ thống tản nhiệt nước, và các thiết bị tản nhiệt cao cấp khác như tản nhiệt CPU và RAM.
Mainboard máy tính EATX (Extended ATX)
Mainboard máy tính EATX (Extended ATX) là phiên bản mở rộng của chuẩn ATX, với 7 khe PCIe và kích thước lớn hơn so với ATX. Thường được dùng cho máy chủ hoặc máy tính chơi game, EATX có khả năng mở rộng bộ nhớ và CPU mạnh mẽ hơn. Kích thước lớn cung cấp không gian cho việc lắp đặt linh kiện và tản nhiệt phức tạp. Với tính linh hoạt và sức mạnh, mainboard EATX thích hợp cho các hệ thống đòi hỏi hiệu suất cao và khả năng mở rộng linh hoạt, là lựa chọn lý tưởng cho người dùng chuyên nghiệp và game thủ.
Mainboard máy tính micro ATX
Mainboard máy tính micro ATX là chuẩn được ra đời năm 1997, nhỏ gọn hơn chuẩn ATX nhưng vẫn cung cấp đầy đủ tính năng cho người dùng cơ bản. Với kích thước chỉ 9.6 × 9.6 inch (24,4 × 24,4 cm), micro ATX thường có tối đa 4 khe PCI Express, đủ để đáp ứng nhu cầu sử dụng của người dùng thông thường. Điều này làm cho mainboard micro ATX trở thành lựa chọn phổ biến cho các hệ thống máy tính văn phòng, máy tính gia đình và các hệ thống có hạn chế về không gian.
Mainboard máy tính chuẩn mini ITX
Mainboard máy tính chuẩn mini ITX có kích thước siêu nhỏ chỉ 170,18 x 170,18mm, được thiết kế bởi VIA Technologies và ra mắt vào năm 2001. Thường được sử dụng trong các hệ thống máy tính mini, main mini ITX chỉ có 2 khe RAM và một khe cắm card đồ họa duy nhất. Với khả năng làm mát tốt và kiến trúc tiêu thụ điện năng thấp, main mini ITX phù hợp cho các hệ thống máy tính có không gian hạn chế. Nó cũng có thể sử dụng trong các vỏ case được thiết kế cho các chuẩn ATX hoặc micro-ATX.
Các loại mainboard máy tính theo Socket
Dưới đây là một số loại Mainboard phổ biến được phân loại theo Socket:
Mainboard Socket 775:
- Main G31: Phổ biến từ năm 2006 đến 2010.
- Main G41: Phiên bản nâng cấp của G31.
Mainboard Socket 1155:
- Main H61: Phát triển từ năm 2012, vẫn được sử dụng phổ biến.
- Main B75: Cao cấp hơn main H61, H81.
- Main Z77: Dành cho ép xung và chơi game.
Mainboard Socket 1150:
- Main H81: Ra đời từ 2014 nhưng đã ngừng sản xuất.
- Main B85: Phân khúc tầm trung, không hỗ trợ SLI đa Card đồ họa của NVIDIA.
- Main Z97: Thường xuất hiện trên các dòng laptop cao cấp.
Mainboard Socket 1151:
- Main H110: Phát triển từ năm 2016 với nhiều tính năng nâng cao.
- Main B150: Tập trung vào hiệu năng với giá cả hợp lý.
- Main B250: Một lựa chọn phổ biến khác.
Mainboard Socket Z170: Một lựa chọn khác cho cấu hình cao cấp.
Những tiêu chí cơ bản để chọn mua Mainboard máy tính
Khi chọn mua mainboard máy tính, cần xem xét các yếu tố sau một cách chi tiết:
- Chọn dựa trên Socket và Chipset: Socket là nơi CPU kết nối với mainboard. Chọn mainboard có socket tương thích với CPU bạn muốn sử dụng. Ngoài ra, chipset cũng quan trọng vì ảnh hưởng đến tính năng và hiệu suất của mainboard. Chipset cao cấp thường cung cấp nhiều tính năng hơn và hỗ trợ tốt hơn cho CPU và linh kiện khác.
- Kích thước (Form Factor): Mainboard có các kích thước khác nhau như ATX, Micro-ATX, Mini-ITX. ATX thường có nhiều khe mở rộng và cổng kết nối hơn, trong khi Micro-ATX và Mini-ITX thích hợp cho các hệ thống nhỏ gọn. Chọn kích thước phù hợp với case máy tính và nhu cầu sử dụng của bạn.
- Tính năng ép xung (Overclocking Features): Nếu bạn quan tâm đến việc ép xung CPU, chọn mainboard có tính năng ép xung tốt như VRM tốt, tản nhiệt hiệu quả, và BIOS linh hoạt để điều chỉnh các tham số ép xung.
- Kết nối và cổng: Đảm bảo mainboard có đủ cổng kết nối cần thiết cho thiết bị của bạn như USB, HDMI, DisplayPort, âm thanh, và Ethernet. Nếu cần, chọn mainboard có các cổng kết nối mới nhất như USB 3.1 Gen2, Thunderbolt 3.
- Số khe RAM và hỗ trợ RAM: Chọn mainboard có đủ khe RAM và hỗ trợ RAM tối đa phù hợp với nhu cầu của bạn. Nếu cần RAM nhiều, chọn mainboard có nhiều khe RAM và hỗ trợ RAM DDR4 mới nhất.
- Chất lượng âm thanh: Nếu cần âm thanh chất lượng cao, chọn mainboard có bộ giải mã âm thanh (audio codec) tốt và các linh kiện âm thanh chất lượng cao.
- Công nghệ và tính năng đặc biệt: Xem xét các tính năng đặc biệt như hỗ trợ RAID, kết nối Wi-Fi và Bluetooth tích hợp, hỗ trợ RGB lighting, và các tính năng quản lý nhiệt độ và tốc độ quạt.
- Giá cả: Cuối cùng, xem xét giá cả và tính năng để chọn mainboard phù hợp với ngân sách và nhu cầu sử dụng của bạn.
Địa chỉ mua Mainboard máy tính uy tín chất lượng cao
Pcngon là địa chỉ mua Mainboard máy tính uy tín và chất lượng cao. Với sự đa dạng về các sản phẩm từ các nhà sản xuất hàng đầu, Pcngon cam kết cung cấp cho khách hàng những sản phẩm Mainboard đảm bảo về chất lượng và tính năng. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy các loại Mainboard từ ATX đến Micro-ATX và Mini-ITX, phù hợp với mọi nhu cầu sử dụng và hệ thống máy tính của bạn. Đặc biệt, với mức giá cạnh tranh và dịch vụ chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp, Pcngon luôn là lựa chọn hàng đầu cho việc mua sắm Mainboard máy tính.
